 Wysłany: Nie 21:24, 12 Gru 2010 Temat postu: Täby |
|
Obecnie osada pod nazwą Täby Kyrkby (pol. "wieś przy kościele w Täby) leży 15 km na północny wschód od Sztokholmu. Historia osadnictwa na tym terenie sięga 2 tysięcy lat p.n.e. Urodzajne tereny na południowym wybrzeżu jeziora Vallentuna przyciągnęły tutaj również wikingów, którzy intensywnie użytkowali je rolniczo.
1) Jarlabankes bro, 2) Täby kyrka, 3) Broby bro, 4) Fällbro, 5) Risbyle, 6) Gällsta, 7) Gullbron, 8) Vallentuna kyrka, 9) Arkils tingstad Ryc. 1 Okolice jeziora Vallentuna. (www.stockholmslansmuseum.se) Jak urodzajne były to ziemie może świadczyć postać Jarlabankego Ingefastssona. Jarlabanke urodził się około 1035 roku, a wieku ponad 20 lat dokonał dzieła swojego życia tj. zbudował sławny "most runiczny". Droga na południe od Täby prowadziła przez tereny podmokłe, co utrudniało dojazd zwłaszcza w porze wiosennej. Chcąc poprawić dostęp do osady Ingefastsson zbudował z gałązek, kamieni oraz na wierzchu piasku i żwiru 150-metrowy nasyp o szerokości 6 metrów. A na koniec ozdobił go około 20 kamieniami runicznymi rozstawionymi po obu stronach drogi. 
Ryc. 2 Zrekonstruowana w 2006 r. część "mostu Jarlabankego" w Täby Kyrkby. (www.stockholmslansmuseum.se) Inskrypcje na wszystkich kamieniach brzmiały bardzo podobnie: Jarlabanke postawił wszystkie te kamienie podczas swojego życia. Zbudował ten most dla swojej duszy. Sam posiadł całe Täby. 
Ryc. 3 Kamień runiczny z mostu Jarlabankego. (www.stockholmslansmuseum.se) Dzięki kamieniom runicznym z odległego o 3 km na południowy zachód Broby znana jest również historia babki Jarlabanke o imieniu Estrid. Urodzona w początkach XI w. była jedną z pierwszych chrześcijanek w Szwecji. Kamienie runiczne z kolejnego mostu w Broby wskazują na to, że jej pierwszy mąż - Osten, z którym miała 4 dzieci (wśród nich Ingefasta, ojca Jarlabanke) odbył pielgrzymkę do Jerozolimy i w drodze powrotnej zmarł na terenie Bizancjum. Po dwóch małżeństwach i wydaniu na świat łącznie około ośmiorga dzieci zmarła jako szanowana matka założycielka rodu w wieku około 60-70 lat (o czym świadczy jej szkielet odnaleziony w 1995 r. w pobliżu Broby). 
Ryc. 4 Twarz Estrid zrekonstruowana na podstawie szkieletu przez Oscara Nilssona. (www.stockholmslansmuseum.se) Należy w tym miejscu wspomnieć, że groble ozdobione kamieniami runicznymi są specyficzną cechą terenów wokół jeziora Vallentuna. Oprócz wspomnianych mostów w Broby (najstarszym) i Täby (najokazalszym i najsławniejszym) kamienie runiczne informują o kolejnym moście w miejscowości Gullbron na zachodnim brzegu jeziora, który postawił Ulf z Lindö w XI w. Warto dodać, że nazwa Täby, prawdopodobnie pochodzi od Tä czyli most bądź grobla. Uczeni przypuszczają, że tego typu budowle jak mosty czy drogi stanowiły o sile i splendorze rodu, stąd tak liczne odwołania w tekstach inskrypcji runicznych na kamieniach. Tym samym okolice jeziora Vallentuna są miejscem o największym zagęszczeniu kamieni runicznych w Europie. 
Ryc. 5 Arkils tingstad. (www.stockholmslansmuseum.se) Z kolei nieco na północ od Täby Kyrkby znajduje się miejsce zebrań Arkils tingstad. Jest to obwiedziony kamieniami czworokąt o powierzchni kilkunastu metrów kwadratowych z dwoma kamieniami runicznymi nieopodal. Nie wiadomo dokładnie czy było to miejsce thingów czy zebrań sędziów. Wiadomo, że kamienie ustawił ród Skalhamra około XI w. 
Ryc. 6 Część kamienia runicznego z mostu Jarlabankego w fundamencie kościoła w Täby Kyrkby. (www.stockholmslansmuseum.se) W 1190 r. w Täby zbudowano murowany kościół najprawdopodobniej w miejsce drewnianego, do którego w XV w. dobudowano kruchty w fundamentach wbudowując rozłupany na dwie części kamień runiczny z mostu Jarlabankego. Źródła: www.stockholmslansmuseum.se www.taby.se www.vallentuna.se |
|
